Ғұбайдолла халфе Совет үкіметінің қуғын-сүргінінен амалсыз туған жерінен жырақтап, жат жерде өмірі өксіп өткен дін қайраткерінің бірі. Заманында өте алғыр, зерек болып, қатарынан оза туғаны басына бәле болып жабысып, «совет үкіметіне сенімсіз», «халық жауы» ретінде сотталған, жер аударылған.
Ғылыми зерттеу мақалалары
Қасиетті Рамазан айында Батыс Қазақстан облыстық мешітіне Қуанай қазіреттің есімін беру туралы ұсыныс айтылып жатыр. Заманында Батыс Қазақстан ғана емес, күллі қазақ жұртына белгілі болған діни қайраткер, Күнбатыс Алашорда үкіметінің рухани көсемі атанған Қуанай Қосдәулетов кім еді?!
Елбасы Н.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласында «Өткен ХХ ғасыр халқымыз үшін қасіретке толы, зобалаң да зұлмат ғасыр болды.
Жақында Алматы қаласындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасында болғанымызда, Сирек кітаптар мен қолжазбалар бөлімінен төмендегі материалды көріп қалдық. Бір қызығы, 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысының 10 жылдығы тұсында, яғни 1926 жылы оқиға куәгерлерінің естелігі жинақталған екен. Қазақ даласын түгел қамтыған толқу Батыс Қазақстан облысында да ерекше болған. Әсіресе, Шыңғырлау өңірінде болыс пен писардың өліміне ұласқан көтеріліс басшылары Орал түрмесінде өлім жазасына тартылған болатын. Биыл 105 жыл толған осы оқиға туралы сол кездегі Орал губерниясы Елек уезі Қарашығанақ мектебінің мұғалімі Әділгерей ИМАНҰЛЫ жазып қалдырған естелікті (15 қазан, 1926 жыл) ұсынамыз. Жазбаны төте жазудан аударып оқыған – Ұлттық кітапхана Сирек кітаптар мен қолжазбалар бөлімінің қызметкерлері.
Шартты түрде «Медетов пен Қарымсақов тобы» деп аталған қылмыстық істің үстінен кездейсоқ түстік.
Өткен жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Кеңес өкіметі жылдарындағы саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөнінде Жарлыққа қол қойып, мемлекеттік комиссия құрылған болатын.
Батыс Қазақстан облысында Президент тапсырмасына орай құрылған саяси қуғын-сүргінқұрбандарын толық ақтау жөніндегі жұмыс тобыжұмысы күннен-күнге жанданып келеді.
(Халық комиссары болған Бейсенғали Әбдірахмановты білеміз бе?)
1930-1937 жылдар аралығында Қазақ Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы Үкіметінде Денсаулық сақтау халық комиссары,
Совет үкіметінің дінге қарсы болғаны белгілі. Молдалар 1928 жылы кәмпескеленіп, жер аударылса, 1937-1938 жылдары жаппай атылып, сотталып кетті. Кейінгі жылдары да дін қызметкерлеріне оңай болған жоқ.
Жақында Р. Сүлейменов атындағы Шығыстану институтынан «Қазақхалқының рухани құндылықтары: киелі жерлердің дәстүрлі мәдениетті сақтаудағы орны мен маңызы» атты ғылыми-қолданбалы жобасын атқару мақсатында мәліметтерді анықтап, қажетті құжаттар жинау үшін арнайы экспедиция Батыс Қазақстан облысына келді.
4 бет. Барлығы: 6
© 2021-2023 batysmura.kz тарихи-танымдық, ғылыми-зерттеу порталы
Қолданылған материалдарға міндетті түрде www.batysmura.kz сайтына гиперсілтеме берілуі тиіс / Любое использование материалов допускается только при наличии гиперссылки на batysmura.kz.