ОРАЛ. ҚазАқпарат – ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы кәмпеске – адамзат тарихындағы аса ауыр қылмыстардың бірі. Осы орайда БҚО бойынша саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі жұмыс тобының мүшесі, «DANA» орталығының басшысы Жантас Сафуллин ҚазАқпарат тілшісіне сұхбат берді.
Ғылыми зерттеу мақалалары
1928-1932 жылдардағы күштеп ұжымдастыру саясатының салдары Орда ауданының ауылдарына да өз зардабын тигізген. 1930-1932 жылдары Орда ауданының №1 ауылы, Қасымтау және Сүйіндік ауылдарындағы байлардың жергілікті Кеңестік билік органдарына және колхоздастыруға қарсы баскөтеруі орын алған.
Кеңес өкіметінің ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы аласапыран кезеңінде текті әулеттің тұяғы бола тұра, «қауіпті элемент», «халық жауының жары», баласы, ұрпағы болғаны үшін Қазақстанның түкпір-түкпірінде жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтай қаптаған түрмелер мен лагерлерде азап шеккендер саны қаншама?
1928 жылы бай шаруашылықтарды кәмпескелеу және оларды тұрғылықты мекендерінен көшіру шаралары барысында құзырлы органдардың назарына, әсіресе, ханның ұрпақтары мен бұрынғы болыс правительдер ілігеді. Осы науқан қыза түскен уақытта ОГПУ-дың Орал өңірлік бөліміне Алғазиев Бектілеу, Омаров Латып (Соқыр Латып) және Мұқатов Мұхамедияр үшеуіне қатысты ҚК 58-10-13, 59-3 баптарында көрсетілген «қылмыстарға» айыптаған құжаттық іс келіп түскен. Бұл құжат бүгінгі таңға дейін БҚО Полиция департаменті архивінде сақтаулы тұр. Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Батыс Қазақстан облысы бойынша комиссияның мүшесі және зерттеу тобының жетекшісі ретінде аталған архив құжатымен танысып көрдім.
ХХ ғасырдың 20-30 жылдары қазақ халқы үшін аласапыран оқиғаларға толы қасіретті кезең болды. Кеңестік биліктің солақай саясатының кесірінен қаймағы бұзылмаған қазақ қоғамы ыдырай бастады. 1928 жылғы байлардың мал-мүлкін тәркілеу, олардан артық астықты талап ету науқаны және ұжымдастыру саясатының күштеп жүзеге асырылуы елдің шырқын бұзып, Кеңестік билікке қарсы халық наразылықтарын өршіте түсті.
Адамзат тарихына ХХ ғасыр қасіретті ғасыр болып енді. Кеңес өкіметінің 1920 жылдардың ортасынан бастап, 1930 жылдары жүргiзген жаппай тәркілеу, күштеп ұжымдастыру, отырықшыландыру, бай, кулактарды тап жауы ретінде жою, мемлекетке ет, астық тапсыру сияқты саяси науқандарының салдарынан қазақ халқы орны толмас зұлматқа ұшырады.
Совет үкіметінің дінге қарсы болғаны белгілі. Молдалар 1928 жылы кәмпескелініп, жер аударылса, 1937-1938 жылдары жаппай атылып, сотталып кетті. Кейінгі жылдары да дін қызметкерлеріне оңай болған жоқ.
Репрессия құрбандарын толық ақтау бойынша құрылған жұмыс тобының ерекше назарындағы бір тақырып – қудаланған дін қайраткерлері және жабылған, большевиктер тартып алған ғибадат үйлері.
Ахмәди Есқалиев – Ғұмар Қараштың ең жақын шәкірттерінің бірі. Ақынның баспа бетін көрмеген біраз шығармасы Ахмәди Есқалиевтің дәптерінен табылып отыр.
Өткен жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Совет өкіметі жылдарындағы саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөнінде Жарлыққа қол қойды.
1 бет. Барлығы: 3
© 2021-2022 batysmura.kz тарихи-танымдық, ғылыми-зерттеу порталы
Қолданылған материалдарға міндетті түрде www.batysmura.kz сайтына гиперсілтеме берілуі тиіс / Любое использование материалов допускается только при наличии гиперссылки на batysmura.kz.